آزمون علوم و فنون ادبی 2. فاطمه محمدیان به صورت دیجی فرم

کدام گزینه با مصراعِ: « مطرب قدح رها کن زین گونه ناله‌ها کن »، هم وزن است؟ (0.5 نمره)

الف )در بیت زیر کدام ترکیب ، « تشخیص » است؟ 

« درِ آفاق گشاده است ولیکن بسته است از سرِ زلفِ تو در پای دل ما زنجیر » 

ب) در بیت زیر « آسمان » مفهوم استعاری کدام واژه است؟ 

« هزاران نرگس از چرخ جهانگرد فرو شد تا برآمد یک گلِ زرد » (0.5 نمره)

مفهوم کنایۀ مشخّص شده در بیت زیر را بنویسید. 

« چو _{دل برنهی} بر سرایِ کُهَن

کند ناز وَز تو بپوشد سُخَن » (0.25 نمره)

کدام گزینه از ویژگی های زبانی نثر سبک هندی نیست؟ (0.25 نمره)

کدام یک از موارد مشخّص شده ، استعاره است؟ 

الف) مرا در خانه سروی هست کاندر سایۀ قدّش 

ب) فراغ از سرو بوستانی و شمشاد چمن دارم (0.5 نمره)

جملۀ صحیح یا غلط را مشخّص کنید ( ص یا غ ) الف) کوشش شاعر سبک هندی یافتن فکری جزئی و بیان آن به صورتی اعجاب انگیز است. ب) بی دقّتی در کاربرد جمله ها و ترکیب ها و ورود واژه های عامیانه در شعر سبک هندی ، کاملاً مشهود است. (0.5 نمره)

بیت زیر را تقطیع کنید و وزن واژه های آن را بنویسید. تقطیع را روی یک برگه انجام دهید و عکس آن را خصوصی در واتساپ ارسال کنید. اسمتان روی برگه پاسخ باشد. (1 نمره)

چرا بیت زیر دارای وزن همسان دولختی ( دَوری ) می باشد؟ دو دلیل بنویسید. « شبِ عاشقانِ بی‌دل چه شبی دراز باشد تو بیا کز اوّلِ شب درِ صبح باز باشد » (0.5 نمره)

با توجّه به بیت زیر : « آتش است این بانگ نای و نیست باد هر که این آتش ندارد ، نیست باد »

الف) « آتش » در کدام مصراع در معنی حقیقی خود به کار رفته است؟

ب) مفهوم « استعاری » آن در بیت چیست؟ (0.5 نمره)

الف) واژۀ « جام » در کدام مصراع های زیر ، آرایۀ « مجاز » به وجود آورده است؟ ب)« قرینۀ » آن را بیابید و بنویسید. 1) ما ز جام ساقی ای مستیم، کز شوق لبش 2) ساقیا جامی به روی دوستان پر کن که من (0.5 نمره)

نوع نثر کدام اثر ، با بقیّه متفاوت است؟ (0.25 نمره)

هجای واژۀ « تو » در مصراع زیر ، یک هجای  بلند است یا  کوتاه؟ (0.25 نمره)

کدام یک از استعاره های به کار رفته در نمونه های زیر ، آشکار ( ذکر مشبّهٌ به ) و کدام یک پنهان ( ذکر مشبّه ) است؟ 

الف) آخر، ای ماه پری پیکر، که چون جانی مرا در فراق خویشتن چندین چه رنجانی مرا؟ 

ب) ای ماه سر نهاده از مهر بر زمینت صد مشتری درخشان از زُهرۀ جبینت (0.5 نمره)

کدام یک از مصراع های زیر را نمی توان به دو صورت ( سه تایی – چهارتایی / چهارتایی – سه تایی ) بُرش زد؟ (0.5 نمره)

با توجّه به علامت هجاها ، کدام واژه با حذف همزه ، تلفّظ نشده است؟ (0.25 نمره)

ترتیب قرار گرفتن هجاها در کدام مصراع به شکل ( _ U U _ / _ U _ / _ U U _ / _ U _ ) می باشد؟ (0.5 نمره)

وزن کدام مصراع در مقابل آن نادرست ذکر شده است؟ (0.5 نمره)

نام دیگر وزن واژۀ « مفاعی » (U _ _ ) چیست؟ (0.25 نمره)

عبارت زیر ، فرق کنایه را با کدام آرایۀ ادبی بیان می کند؟  (0.25 نمره)

هریک از موارد ستون «الف » را به موردِ مناسب خود در ستون «ب » وصل کنید. ( در ستون « ب » یک مورد اضافی است )الف)1. شوخ طبع آگاه2. برتری عشق بر عقل3. رواج مدح و چاپلوسی در نثرب)1. سبک عراقی2. سبک هندی3. عبید زاکانی4. حافظ (0.75 نمره)

موضوعِ کدام اثر در مقابل آن نادرست ذکر شده است؟ (0.25 نمره)

برای پرسش های زیر ، پاسخ کوتاه بنویسید. الف) در قرن دهم ، آشنایی با تفکّرات و معارف چه کسانی در تغییر سبک دخیل بود؟ ب) می توان گفت زبان شعر سبک هندی ، چه نوع زبانی است؟ پ) در شعر دورۀ عراقی ، کدام قالب شعری از رونق افتاد؟ (0.75 نمره)

واژۀ «نرگس » در کدام بیت ها ، آرایۀ « استعارۀ مکنیّه » پدید آورده است؟ ( دو مورد )

الف) دور باد، از نرگس صاحب نظر چشم بدان کو چو چشمت، بر نمی‌دارد سر از مستی و خواب

ب) سایۀ سرو تو ساخت ، پایۀ بختم بلند نرگس مست تو کرد ، خانۀ عقلم خراب

پ) هر که بیند ، گل روی تو و عاشق نشود همچو نرگس ، مگرش دیدۀ بینایی نیست

ت) خفته است آن نرگس بیمار و ابرو بر سرش حال بیماران ز جان ناتوان ما بپرس (0.5 نمره)

با توجّه به متن زیر از « تاریخ جهانگشا » به پرسش ها پاسخ دهید.

« بدین موجبات سلطان جلال الدّین چون جواز لشکر مغول بر صوبِ عراق بشنید ، به مَنقِشلاغ رفت و اسبی که در آن حدود یافت به اولاغ گرفت و مبَشّران به خوارزم روان کرد ، برادرانِ او ، ارزلاق سلطان ، که ولیّ ِ عهد پدر برود و آق سلطان با او به هم ، و از اعیانِ امرا دوح پهلوان ، خالِ ارزلاق سلطان ، و کوجای تکین و اُغولِ حاجب و تیمور ملک با نود هزار مردِ قنقلی در خوارزم بودند ، و سلطنت و دستِ خوارزم سلطان محمّد سبب تربیتِ ترکان خاتون بر ارزلاق سلطان که بس کودک بود و در دانش و آموز نه زیرک مقرّر کرده بود ، به وقتِ وصولِ سلاطین ، آراء و اهواء مختلف شد ، هرکس به جانبی دیگر مایل گشتند و سببِ ضعف و عجزِ ارزلاق سلطان و ناسازگاری ارکان هر محکومی حاکمی و هر مظلومی ظالمی شد و بعضی از امرا که به قوّت و شوکت غالب بودند و بر مرکب جهل و حماقت راکب ، بر آن بودند که از ایشان کاری آید و اگر سلطان جلال الدّین که رکنِ اقوی و جانبِ اشدّ است ، سلطان شود ، هرکس را ، مقداری و مرتبۀ معیّن باشد که قدم از آن فراتر نتوان نهاد و مناصب در نصابِ استحقاق قرار گیرد. »

الف) نثر این نوشته چگونه است؟ 25/0

ب) این کتاب در چه قرنی نوشته شده است؟ 25/0

پ) این بخش از کتاب ، تاریخِ کدام سلسۀ پادشاهی ایران را بیان می کند؟ 25/0

ت) دلیل اصلی نگارش این کتاب را بیان کنید؟ 25/0

ث) دو ویژگی زبانی متن را بیابید و بنویسید. 5/ 0

ج) دو ویژگی ادبی متن را بیابید و بنویسید. 5/0 (2 نمره)

با توجّه به سرودۀ زیر ، به پرسش ها پاسخ دهید. (0.5 نمره)

عبارت زیر ، کدام نوع نثر را در دورۀ سبک هندی معرّفی می کند؟ « این نوع نثر ، مانند نثر تاریخ بلعمی نیست و در آن لغات و ترکیبات عربی و درآمیختگی شعر و نثر یافت می شود. » (0.25 نمره)

با توجّه به بیت زیر ، به پرسش ها پاسخ دهید.

« الفبای درد از لبم می تراود نه شبنم که خون از شبم می تراود »

الف) نوع « تشبیه » به کار رفته در بیت را مشخّص کنید.

ب) در مصراع یکم ، چه نوع « استعاره ای »وجود دارد؟ (0.5 نمره)

با توجّه به غزل زیر از صائب تبریزی به پرسش ها پاسخ دهید.

« ماه مصرم در حجابِ چاهِ کنعان مانده ام

شمع خورشیدم نهان در زیر دامان مانده ام

از عزیزان هیچ کس خوابی برای من ندید

گرچه عمری شد که چون یوسف به زندان مانده ام

می گذارم سینه بر ریگِ روان از تشنگی

از رکابِ خِضر تنها در بیابان مانده ام

جلوۀ زندان کند در چشم من شهر سبا

هدهدِ خوش مژده ام دور از سلیمان مانده ام

بی کمین نتوان به صیدِ وحشیِ مطلب رسید

از برای مصلحت در چاهِ کنعان مانده ام

چون سِکَندر تشنه لب بسیار دارم هر طرف

گرچه در ظلمت نهان چون آبِ حیوان مانده ام

می رساند بال و پر از خوشه صائب دانه ام

در ضمیرِ خاک اگر یک چند پنهان مانده ام »

 الف) یک نمونه تشبیه و یک نمونه تلمیح در بیت یکم نشان دهید. 1

پ) دو آرایۀ پرکاربرد سبک هندی را در بیت های پنجم و ششم بیابید و بنویسید؟ 5/0

ت) یک نمونه مضمون سازی صائب را در شعر نشان دهید. 25/0

ث) تکرار قافیه در غزل های سبک هندی ، امری طبیعی است ، یک نمونه از این ویژگی را بیابید و بنویسید. 25/0 (2 نمره)

وزن کدام یک از ابیات زیر همسان تک پایه و کدام همسان دولختی است؟



 الف) سلسۀ   موی    دوست    حلقۀ    دام    بلاست             هرکه در این حلقه نیست فارغ از این ماجراست

   ب) هان ای دل عبرت بین از دیده عبر کن هان             ایوان    مداین      را      آیینۀ       عبرت      دان

   پ) بنمای    رخ   که   باغ   و  گلستانم  آرزوست             بگشای    لب    که    قند      فراوانم     آرزوست

   ت) من      به     هر      جمعیّتی      نالان      شدم             جفت      خوش حالان      و      بدحالان     شدم                            (0.75 نمره)

همۀ آرایه ها در بیت زیر به چشم می خورد به جز گزینۀ: ............................... .
« آیینۀ سکندر ، جامِ می است ، بنگر تا بر تو عرضه دارد ، احوالِ مُلکِ دارا » (0.25 نمره)

کدام یک از مصراع های زیر دارای نظم همسان دولختی است؟ (0.5 نمره)

در بیت زیر : 

« همّت مردانه می خواهد گذشتن از جهان یوسفی باید که بازار زلیخا بشکند »

 الف) معنای ظاهری و نزدیک کدام عبارت مورد نظر گوینده نیست؟ 

ب) معنای دور آن را بنویسید. (0.5 نمره)

در بیت زیر ، « مشبّه های محذوفِ » واژه های مشخّص شده را بنویسید.

« گفتا که مرو به غربت و می بارید از نرگس تر ، به لاله بر مروارید » (0.5 نمره)

از بین ترکیب های اضافی زیر ، اضافۀ استعاری را مشخّص کنید.

« آینۀ دل – آوازِ عشق – شرابِ عشق – گوهرِ محبّت » (0.25 نمره)

تعداد پایه های آوایی ( ارکان ) کدام گزینه با بقیّه متفاوت است؟ (0.5 نمره)

یکی از آرایه های پرکاربرد سبک هندی را که در بیت زیر وجود دارد ، بنویسید. « سخن تلخ کند نرم ، دل دشمن را سرکۀ تند علاجِ دلِ سختِ سنگ است » (0.25 نمره)

نام نویسندۀ چند اثر در مقابل آن ، نادرست نوشته شده است؟ ( ذکر عدد ) انوار سُهیلی ( نصرالله منشی ) محبوب القلوب ( میرزا برخوردار فراهی )حبیب السیر ( خواند میر ) مجالس المؤمنین ( نورالله شوشتری )عین الحیات ( حسین واعظ کاشفی )ظفرنامۀ شامی ( شرف الدّین بدلیسی ) (0.25 نمره)

جاهای خالی را با واژه های مناسب پر کنید. الف) ........................... معروف ترین شاعر قرن نهم است که کتاب بهارستان را به تقلید از گلستان سعدی نوشت. ب) در قرن ششم چنین مرسوم بود که برخی نویسندگان ، آثار موجود را به نثر........................... باز می نوشتند. (0.5 نمره)