آزمون علوم و فنون دهم انسانی خرداد 1400 آزمون پایانی به صورت دیجی فرم

الف) مبانی تحلیل متن و تاریخ ادبیات + سبک شناسی2 + 2 نمره

1. درست و نادرست بودن نوشته های زیر را مشخص کنید. 1 الف) تنهاصداهایی که می شنویم یا رویدادهای که می بینیم متن هستند. درست□ نادرست□               ب) « زبان دری» نخستین صورت زبان ادبی فارسی نو در برابر نفوذ زبان عربی بود. درست□ نادرست□                     ج) در ویژگی ادبی سبک خراسانی، در توصیف پدیده ها بیشتر از تشبیه آن هم از نوع حسی بهره گرفته شده است. درست□ نادرست□                       د) رواج مفاخره، شکایت و انتقاد اجتماعی از ویژگی های ادبی شعر سده ی پنجم و ششم است. درست□ نادرست□ (1 نمره)

2. سروده ی زیر با توجه به قلمرو فکری، دربردارنده ی کدام موضوعِ بیان شده است؟ الف) مثل گنجشکی که طوفان لانه اش را برده است/ خاطرم از مرگ تلخ جوجه ها آزرده است (0.25 نمره)

3. نام اصلی کتاب « تاریخ بلعمی»، ..................... است از .................................... (0.25 نمره)

4. کدام یک از موارد زیر از ویژگی نثر فارسی دوره ی دوم ( دوره ی سبک عراقی) ادبیات فارسی نیست ؟ (0.25 نمره)

5. نخستین نمونه ی نثر فنی، کتاب ................................. اثر ................................... است که در اواسط نیمه ی اول قرن ششم تألیف شد.  (0.5 نمره)

6. مشخص کنید هر کدام از کتاب های « قابوس نامه» و « شاهنامه ابومنصوری» نمونه های موفق نثر کدام دوره است؟ (0.5 نمره)

7. یک ویژگی زبانی شعر سبک خراسانی در بیت زیر از شاهنامه ی حکیم فردوسی مشخص کنید.  « بگیر و به گیسوی او بر بدوز / به نیک اختر و فال گیتی فروز» (0.25 نمره)

8. دو مورد از ویژگی های نثر نوشته ی زیر از ناصرخسرو را بنویسید. 5/0 « سخنی که به مردم نمایی بر روی نیکوترین نمای تا مقبول بُوَد و مردمان درجه ی تو بشناسند که بزرگان و خردمندان را به سخن دانند نه سخن را به مردم که مردم نهان است زیرِ سخن خویش؛ چنان که به تازی گویند: « اَلمَرعُ مَخبُوءٌ تَحتَ لِسانِهِ» (0.5 نمره)

9. نوشته ی زیر، دارای چه نوع نثری است؟ یکی از ویژگی های به کار رفته در این نوشته را بنویسید. 5/0 « آنچه تو راست ندانم که راست و آنچه نصیب توست ندانم که کجاست؟ چون روزی تو از روزی دیگران جداست، این همه بیهوده جان کندن چراست؟» « خواجه عبدالله انصاری» (0.5 نمره)

ب) موسیقی شعر 4+ 2 نمره

10. تفاوت حسّ و حال حاکم بر فضای دو سروده ی زیر را بنویسید. 5/0 الف)آسمانش را گرفته تنگ در آغوش/ ابر، با آن پوستین سرد نمناکش/ باغ بی برگی / روز و شب تنهاست/ با سکوت پاک غمناکش ب) مژده بده! مژده بده! یار پسندید مرا / سایه ی او گشتم و او، برد به خورشید مرا (0.5 نمره)

11. عبارت « ادراکی است که از احساس نظم حاصل می شود» توصیف کدام اصطلاح است؟ 25/0 (0.25 نمره)

12. کدام بیت لحن حماسی دارد؟ 25/0 الف) ز سُم ستوران در آن پهن دشت / زمین شش شد و آسمان گشت هشت ب) زیر بار عشق قامت راست کردن ساده نیست / موج ها باری گران بر دوش دریا می کشند (0.25 نمره)

13. برای هر کدام از واژه های زیر، یک واژه ی هم وزن بنویسید. 5/0                                                                 الف) صحرا                                                                                                                                                               ب) آتشفشان (0.5 نمره)

14. با توجه به بیت « خیانت غیرت عشق است وقتی وصل ممکن نیست / چه آسان ننگ می خوانند نیرنگ زلیخا را!»؛ الف)تعیین کنید / ی / در « غیرت» و / و / در « وصل » صامت هستند یا مصوت؟ 5/0 (0.5 نمره)

15. واژه ی « خودخواه» را به خط عروضی بنویسید و هجاهای آن را مشخص کنید. 5/0 (0.5 نمره)

16. واژه ی « دل انگیز » را یک بار با حذف همزه و یک بار بدون حذف همزه تقطیع کنید و نوع هجاهای آن را بنویسید.1 (1 نمره)

17. « قافیه ی درونی » و « ذوقافیتین» را در سروده های زیر مشخص کنید. 5/0                                                الف) چون من گدای بی نشان، مشکل بُوَد یاری چنان / سلطان کجا عیش نهان با رندی بازاری کند                          ب) چــــون پیکر نیــــم مــــرده گرمیم هنوز چـــــــون موم به هم فشرده نرمیم هنوز (0.5 نمره)

18. کدام بیت ردیف ندارد؟ 25/0  (0.25 نمره)

19. با توجه به سروده ی زیر به پرسش ها پاسخ دهید. « قاصدک های پریشان را که با خود باد بُرد / با خودم گفتم مرا هم می توان از یاد بُرد» الف) ردیف کدام است؟ 25/0 ب) واژه های قافیه را بیابید و بنویسید. 5/0 ج) حروف قافیه را بنویسید. 25/0 د) قاعده ی قافیه را مشخص کنید. 25/0 (1.25 نمره)

20. مرز هجاها را درمصراع اول بیت زیر تعیین کنید و زیر هر هجا علامت آن را بگذارید. 5/0                                 « شبانه های مرا می شود سحر باشی / و می شود که از این نیز خوب تر باشی» (0.5 نمره)

ج) زیباشناسی 4+ 2 نمره

21. با توجه به سروده ی « گلبو! / باران / با بوی بوسه های تو می بارد / با بوی خیس یاس/ با بوی بوته های شب بو/ بابونه و بنفشه و مریم / محبوبه های شب . . . »                                                                                            الف) تکرار کدام واج موسیقی بیت را افزایش داده است؟ 25/0                                                                              ب) تکرار این واج کدام آرایه ی ادبی را به وجود آورده است؟ 25/0 (0.5 نمره)

22. تکرار واژه ( واژه آرایی) در کدام گزینه وجود ندارد؟ 25/0                                                                              الف) « تن است؛ شیشه» و « جان؛ عطر» و « عمر؛ شیشه ی عطر» / چو عمر در قفس جان و تن نمی گنجم               ب) اولین قلم / حرف حرف درد را / در دلم نوشته است / دست سرنوشت / خون درد را / با گلم سرشته است       ج) تو شکل قاصدک / تو شکل باد / تو شکل رفتنی / و راستش کمی شبیه من / شبیه دل منی.                            د) به به! / به این کفشم چقدر / این بند می آید / آه / ای خدا / کی برف و باران بند می آید؟! (0.25 نمره)

23. تعیین کنید واج آرایی کدام سروده ی زیر محسوس تر است؟ چرا؟ 5/0                                                              الف) منِ تنهای سرگردانِ بی فرجامِ بی حاصل                                                                                                       ب) فغان کاین لولیان شوخ شیرین کار شهرآشوب (0.5 نمره)

24. در عبارت زیر، واژه های سجع کدام اند؟ وجه اشتراک آن ها را بنویسید. 75/0 « هر نَفَسی که فرو می رود ممد حیات است و چون بر می آید مفرح ذات» واژه های سجع: ................... ، ........................ وجه اشتراک: ........................................... نوع سجع: ......................................... (0.75 نمره)

25. در هر نوشته ی زیر سجع ها را بیابید و نوع آن ها را مشخص کنید سپس ارزش موسیقایی آن را بنویسید. 1/5                                                                                                                   الف) الهی اگر کاسنی تلخ است، از بوستان است و اگر عبدالله مجرم است از دوستان است. سجع ها: ..................... و ...................... 25/0 نوع سجع: ............................. 25/0 ارزش موسیقی: ................................ 25/0                  (1.5 نمره)

26. آرایه ی ترصیع و موازانه را در ابیات زیر مشخص کنید و دلیل خود را بنویسید. 1                                                                                                                                                                              الف) من و عشق، لبخند آیینه هستیم / من و عشق، یاران دیرینه هستیم                                                                                                                                                                                           ب) ما برون را ننگریم و قال را / ما درون را بنگریم و حال را (1 نمره)

27. در سروده های زیر جناس های خواسته شده را مشخص کنید. 1                                                                                                                                                                                                الف) وقتی که یک تفاوت ساده / در حرف / کفتار را / به کفتر / تبدیل می کند                                                                                                                                                                                    ب) آن که دستور زبان عشق را / بی گزاره در نهاد ما نهاد                                                                                                                                                                                                                      ج) دلم ز دست زمین و زمان به تنگ آمد / مرا ببر به زمین و زمانه ای دیگر                                                                                                                                                                                          د) شکر کند چرخ فلک از مَلِک و مُلک و مَلَک / کز کرم و بخشش او روشن و بخشنده شدم جناس همسان ( تام): جناس ناهمسان اختلافی: جناس ناهمسان افزایشی: جناس ناهمسان حرکتی: (1 نمره)

28. در بیت زیر واژه های هم ریشه ( اشتقاق) را بیابید. 5/0 آن نه عشق است که از دل به دهان می آید / وان نه عاشق که ز معشوق به جان می آید (0.5 نمره)

د) نقد و تحلیل نظم و نثر 4 نمره

29. با توجه به سروده ی زیر به پرسش ها پاسخ دهید. « روز و شب در چشم تو تصویر موعود من است / گرگ و میش از چشمه ی چشم تو می نوشند آب» الف) بین کدام واژه ها جناس افزایشی دیده می شود؟ 25/0 ب) تکرار کدام واژه موسیقی کلام را افزایش داده است؟ 25/0 ج) بین کدام واژه ها تضاد دیده می شود؟ 25/0 د) بین کدام واژه ها مراعات نظیر دیده می شود؟ 25/0 (1 نمره)

30. با توجه به سروده ی زیر به پرسش ها پاسخ دهید. « هم راه به محراب دلم را بلد است هم خوب رگ خواب دلم را بلد است دلتنگی تــــوست می نوازد من را مضراب بــه مضراب دلم را بلد است»                                                                                                                                                                                                                                                                                                    الف) ردیف کدام است؟ 25/0                                                                                                                                                                                                                                                              ب) واژه های قافیه را پیدا کنید.25/0                                                                                                                                                                                                                                                       ج) حروف قافیه را تعیین کنید. 25/0د) قاعده قافیه را مشخص کنید. 25/0 (1 نمره)

31. متن زیر دارای چه نوع نثری است؟ یکی از ویژگی های به کار رفته در این نوشته را بنویسید و نمونه بیاورید. 1 « الهی! عمر خود بر باد کردم و بر تن خود بیداد کردم. الهی! اگر کار به گفتار است بر سر همه تاجم و اگر به کردار است به پشه و مور محتاجم. الهی! اگر بر دار کنی رواست، مهجور مکن و اگر به دوزخ فرستی رضاست، از خود دور مکن.» (1 نمره)

32. نوشته ی زیر را از دیدگاه قلمرو زبانی و فکری بررسی کنید. 1 « روزی نوشروان به شکار رفته بود و طوفی می کرد. پیری را دید که درخت جَوز می کِشت. گفت: « ای پیر، چه می کنی؟» گفت: « پادشاه دیر زیاد، درخت جوز می کارم.» نوشروان گفت: « تو مردی پیری، چه طمع داری که بَرِ این بخوری؟» گفت: « کِشتند و خوردیم، کاریم و خورند.» قلمرو زبانی: قلمرو فکری: (1 نمره)